Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) tarafından düzenlenen 3. Tarım Orman Şurası Küçükbaş Hayvancılığı Güçlendirme Eylem Planı toplantısı 6- 9 Ocak 2020 tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştirildi.

Toplantının ilk günkü açılış programına Tarım ve Orman Bakanı Dr. Bekir Pakdemirli, Antalya Valisi Münir Karaloğlu, TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Kırklareli Milletvekili Selahattin Minsolmaz, Antalya AK Parti Milletvekili İbrahim Aydın, Hayvancılık Genel Müdürü Zekeriyya Erdurmuş, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürü Özkan Kayacan,  Birlik Başkanları, yöneticileri olmak üzere yaklaşık 700 kişi katılım sağladı.

Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli konuşmasının başında 50.000'i aşkın fikir, plan ve proje sonrası şekillenen Şura kararları için yol haritasının belirlenmeye başladığını belirterek Hayvancılık konusunun da Şura'da değerlendirilen ana başlıklardan olduğunu ve bugün itibariyle yol haritasının paylaşımına başladıklarını ifade etti.

Bakan Pakdemirli, Türkiye'nin güçlü bir Tarım Orman sektörü olduğuna dikkati çekti; ''Tarım Orman sektöründe; Avrupa'da ilk sıralarda, dünyada ise ilk 10'dayız. Avrupa'da Büyükbaş hayvan varlığında 2. Sırada, Küçükbaş hayvan varlığında ise ilk sıradayız! Bakanlık olarak biz, küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesine yönelik çalışmalarımız kapsamında; son 17 yılda, hayvancılık sektörümüze, 33 milyar lira hibe desteği sağladık! 2019 yılında küçükbaş hayvan varlığımızı, 50 milyon başa çıkardık! Bununla birlikte, küçükbaş süt üretimimizi 2,3 kat artırarak, 867 bin tondan 2 milyon tona çıkardık. Toplam küçükbaş et üretimimizi %21,2'lik artışla, 94 bin tondan 114 bin tona çıkardık'' diye konuştu.

Bakan Pakdemirli gelinen noktada, verilen desteklerin payının büyük olduğunu belirtti ve rakamlarla bu desteklerden örnekler verdi; ''2006 yılında, 286 bin baş anaç koyun keçiye 1,4 Milyon Lira destek verilirken, 2018 yılında destekleme ödemesi yaptığımız anaç koyun keçi sayısını 22 milyon başa, destekleme miktarını ise 540 Milyon Liraya ulaştırdık. Damızlık Koç Teke Yatırımlarının Desteklenmesi Projesi ile damızlık koç tekelerin taban sürülerde kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla; proje kapsamındaki, Tokat, Manisa, Konya ve Bingöl illerinde birliklerimizce yapılan damızlık koç teke yatırımlarına yatırım bedelinin %50 si oranında destekleme ödemesi yaptık. Bu işletmelerden koç teke temin eden yetiştiricilerimize de aldıkları koç teke başına % 50 hibe karşılığı destekleme ödemesi gerçekleştirdik. İnşallah bu proje ile 2020 yılı başında, Eskişehir ve Elazığ illerimizde de, % 50 hibe ödemesi yapacağız. Ayrıca projenin, 2022 yılına kadar uzatılmasına ilişkin çalışmalarımız da devam etmektedir. Koyun ve Keçi Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi ile 2018 yılında, 30 ilde 1.835 yetiştiriciye, 2.393 baş damızlık koç ve teke dağıtık. Küçükbaş Çiğ Süt Desteği kapsamında da; 2019 yılı ilk 8 ayında, 139 bin ton küçükbaş sütü için 21 Milyon Lira çiğ süt destekleme ödemesi yaptık. Sürü Yöneticisi (Çoban) İstihdam Desteği ile; işletmelerimizin çoban istihdamını artırması için eğitim ve destek projesi yürütüyoruz. Bu kapsamda; 2019 yılında; 67 ilde sürü yöneticisi istihdamı yapan 7.039 işletmeye, 35,2 Milyon Lira destek ödemesi gerçekleştirdik.''

Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesinin küçükbaşlarda 21 koyun ve 6 keçi ırkında uygulandığını da hatırlatan Bakan Pakdemirli, bu proje sayesinde Üniversite, Damızlık Koyun Keçi Yetiştirici Birlikleri ve Kamu iş birlikteliğinin de sağlanmış olduğunu ve bu projeden elde edilen damızlıkların daha iyi fiyattan satılarak, yetiştiricilerin gelirlerinde artışın sağlanmasına da vesile olduğunu söyledi.

Son 17 yılda ORKÖY kapsamında; Besi Koyunculuğu ve Süt Koyunculuğu Projelerinde toplam 13.500 aileye 484 milyon lira kredi ve hibe desteği verildiğini de belirten Bakan Pakdemirli, Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Programı kapsamında ise; 10.298 küçükbaş hayvancılık projesi ile genç çiftçilere toplam 373 bin küçükbaş hayvanın ayni olarak hibe edildiğini ifade etti.

Hayvancılıkta, girdi maliyetleri içerisinde, kaba yem maliyetlerinin, önemli bir paya sahip olduğunu belirten Bakan Pakdemirli, bu kapsamda verilen desteklere de değindi; ''Yem bitkileri desteklemeleri kapsamında; 2002 yılında, 35,6 Milyon Lira destek verirken, 2019 yılında, bu destekleme miktarını 24 kat artırarak, 850 Milyon Liraya çıkardık. Ve böylelikle; son 17 yılda, 5,9 Milyar Lira yem bitkileri destekleme ödemesi yaptık'' dedi

Bakanlıkça, 2019 yılı itibariyle mera varlığımızın; 11,7 milyon hektar alanında tespit, 8 milyon hektar alanında tahdit ve 4,9 milyon hektar alanında tahsis çalışmasının tamamlandığını ve 1 milyon hektar alanda da mera ıslah ve amenajman projesi uygulandığını da belirtti. Bakan Pakdemirli, ülkemizin Canlı Koyun-Keçi İhracatı kapsamında 2019 yılında; Azerbaycan, Katar, Sudan, Irak ve Lübnan olmak üzere, toplam 5 ülkeye, 141 bin küçükbaş hayvan ihraç ettiğini de açıkladı.

Küçükbaş hayvancılıkta verilen destekleri ve gelinen noktayı anlatan Bakan Pakdemirli, TİGEM aracılığıyla Damızlık Koyun Yetiştiriciliğine verilen desteklere de değindi.  Pakdemirli; ''9 işletmede, 10 ırk ile damızlık koyun yetiştiriciliği yapıyoruz. Evet, 2002'de 71 bin baş olan damızlık koyun varlığını, 2019 yılında 183 bin başa çıkardık. 2020 yılında da 225 bin başa çıkarmayı hedefliyoruz. Son 17 yılda, toplam 195 bin baş damızlık koyun dağıtımı gerçekleştirdik. İnşallah bu yıl da 22 bin baş damızlık dağıtımı hedefliyoruz'' dedi.

2019 yılında uygulamaya konulan sürü büyütme ve yenileme desteği kapsamında, bir önceki yılda doğan kuzu ve oğlaklardan anaç vasfına ulaşan ve ilk defa sürüye katılan hayvan başına 100 Lira destekleme yapılacağını söyleyen Bakan Pakdemirli, hayvan ıslahı kapsamında da ata mirası kadim ırkların ıslah edilmesi, ekonomik değer taşıyan ve tescili yapılan koyun keçi ırklarının ıslahı ve korunması için de soy kütüğü ve verim kayıtlarının tutulmasına yakın bir zamanda başlanacağını belirtti. Islah programı kapsamında; soy kütüğü kaydı tutulan koyun keçi başına 100 Lira; soy kütüğünden doğan damızlık koç-tekeleri kullanan yetiştiricilere de koç teke başına 500 Lira destekleme ödemesi yapılacak.

Koyun ve Keçi Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesini 2020 yılında, 45 ilde uygulamayı planladıklarını da ifade eden Bakan Pakdemirli, Sürü Yöneticisi (Çoban) İstihdam Desteğinden daha fazla yetiştiricimizin faydalanması için sürü büyüklüğünün 200 baştan 100 başa düşürüldüğünü ve bu sayede işletme sayısını 10 bine çıkararak, 50 Milyon Lira destekleme ödemesi yapacaklarını açıkladı.

Önümüzdeki dönemde, toplam kırmızı et üretiminde küçükbaş eti üretim payını, %10'dan %20'nin üzerine çıkarmayı hedeflediklerini de anlatan Bakan Pakdemirli, bunun yanı sıra, 2023 yılına kadar, bütçe ve bütçe dışı imkânlarla, 2 milyon hektar alanı daha sulamaya açmayı hedeflediklerini de söyledi. Pakdemirli; ''Böylece yem bitkisi üretimini arttırarak, yetiştiricimizin ihtiyacı olan kaba yemi tedarik etmiş olacağız. Ayrıca bana göre; kırsal üretim, hâlâ istihdam için doğru adrestir ve hayvancılık sektörünün bu sebeple de özel bir önemi vardır. Doğru politikalar, küçük doğru dokunuşlar, doğru organizasyonlar ile 2023 yılına kadar, inanıyorum ki ülke küçükbaş hayvan varlığımızı nüfusumuz kadar arttıracağız'' dedi.

Bakan Pakdemirli, geçtiğimiz yıl çokça yaşanan ve çobanlarımız ile hayvanlarımızın büyük zarar gördüğü yıldırım düşmesi olaylarına karşı da Çiftçi ve çobanlara uyarıda bulunarak, ''Kuvvetli meteorolojik olaylardan korunmak için 'Meteorolojinin Sesi Radyosu' nu dinlemelerini, cep telefonlarında MGM Mobil ve "Tarımsal Hava Tahmini" uygulamalarımızı kullanmanızı tavsiye ediyorum. Ülkemizin en köklü radyosu olan, Meteorolojinin Sesi Radyosu ile hayvanlarınızı otlatmaya gitmeden, yaylalara çıkmadan önce anlık hava durumundan haberdar olabilirsiniz'' dedi.

Antalya AK Parti Milletvekili İbrahim Aydın ve TBMM Tarım Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Kırklareli Milletvekili Selahattin Minsolmaz tarafından yapılan konuşmalar öncesinde açılış konuşmasını yapan TÜDKİYEB Genel Başkanı Nihat Çelik konuşmasında 5 yıllık eylem planına da yer verdi.

TÜDKİYEB Genel Başkanı Çelik konuşmasında Merkez Birliği olarak Tarım Orman Şurasında alınan kararları güçlendirmek ve sektör temsilcileri olarak eylem planının ortaya konulacağı bu toplantıyı sektörün miladı olarak gördüğünü ve STK sorumluluğu bilinciyle 3. Tarım Orman Şurası sonrasında ilk eylem planı hazırlayan Merkez Birliği olmanın heyecanını yaşadıklarını ifade ederek ‘’ Tarım ve Orman Şurası kapanış toplantısında Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Türk tarımını küresel şirketlerin sadece kar odaklı çalışan çarkı içinde kesinlikle ezdirmeyeceğiz sözü biz yetiştiriciler için büyük bir umut olmuş, 2020 yılını küçükbaş hayvancılıkta hamle yılı olarak ilan ederek küçükbaş hayvan sayısının 56 milyona çıkarılacağını ifade etmiş olması nedeniyle de heyecanımız kat be kat artmıştır. Dolayısıyla bugün burada birlik beraberlik içerisinde tarihi bir güne tanıklık ediyor olmanın haklı gururunu yaşarken biz de Birlikler olarak 2020 yılını Küçükbaş Hayvancılık yılı olarak huzurlarınızda ilan ediyoruz. Ayrıca; 2019 yılında yapılacak tarımsal desteklemelere ilişkin yayımlanan kararnamede ve Hayvancılık Desteklemeleri Uygulama Tebliğinde yer alan sürü büyütme ve yenileme desteklemesi ile soy kütüğü desteklemesinin ilk defa uygulamaya konulacak olması nedeniyle Ulusal Islah Programı ve Soykütüğü sistemi uygulamalarına yönelik konuların ayrıntılı bir şekilde görüşüleceği toplantımızdan hep birlikte yapacağımız katkı ve çalışmalarla azami faydalar elde edeceğimize yürekten inanıyor, şimdiden hayırlara vesile olmasını diliyorum.’’dedi.

Genel Başkan Çelik, Daima gurur kaynağımız olan peygamberler mesleğinin, yüzyıllar öncesinden atalarımızdan bize yadigâr kalan bir mirasın temsilcileri olarak ana gayelerinin bayrağı başarıyla geleceğe taşımak olduğunu belirterek ‘’Bizler; Merkez Birliğimiz ve Bakanlığımızı bir zincirin halkaları gibi görüyor bu çerçevede güçlü bir aile olduğumuzu düşünüyoruz. Bu manada çalışmalarımıza ışık tutan, bizlerden destek ve katkılarını hiçbir zaman esirgemeyen başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Sayın Bakanımıza teşekkürlerimle birlikte şükranlarımızı sunuyorum. Merkez Birliğimiz ile uyum içerisinde çalışan Birlik Başkanlarımızı, yönetim ve denetim kurulu üyelerini de huzurlarınızda canı gönülden kutluyorum.’’ şeklinde konuştu.

Türkiye’de kırmızı et ve süt üretiminin artışı için küçükbaş hayvancılık sektörünün yıllarca göz ardı edildiğini ancak AK PARTİ Hükümetlerinin yetiştiricilere sahip çıktığını ifade eden Çelik, ‘’Artık geriye dönüş yoktur, ileriye doğru hedefimiz en az 80 milyondur. Nüfus başına en az 1 koyundur. Bu hedefe yürürken en büyük desteğimiz dün olduğu gibi bugün de Cumhurbaşkanımızdır, Bakanımızdır, Sektörümüzün tüm paydaşlarıyla olan birlik beraberliğimizdir.’’ dedi.

 

Genel Başkan Çelik, konuşmasının son bölümünde Merkez Birliği olarak 3. Tarım Orman Şurasında alınan kararları güçlendirmek adına hazırlanan 5 yıllık eylem planına yer verdi. Çelik 5 yıllık eylem planında öncelikle Küçükbaş hayvan varlığının 5 yıl içerisinde nüfus başına en az bir koyun olacak şekilde çalışmaların planlanması gereğine işaret ederek şunları söyledi.

‘’ Başta et ve süt olmak üzere küçükbaş hayvan ürünlerinin vatandaşlarımızca tüketiminin yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Merkez Birliğimizce oluşturulan Ulusal Islah Programı çerçevesinde Soykütüğü çalışmalarının yürütülmesi kesintisiz bir şekilde sürdürülmelidir.

Koç Teke Test İstasyonlarının kurulması için Birliklere maddi destek sağlanmalıdır. Merkez Birliğinin de her türlü ar-ge çalışmalarını yapabileceği test istasyonu ve ar-ge merkezini kurması için teşvik edilmelidir. Bakanlığımızın çalışmalarına destek olmak amacıyla, küpe ve küpeleme işlemlerinin Birlikler üzerinden yapılması ve İl Tarım Orman Müdürlükleri tarafından aşı işlemlerinin birbiriyle örtüşerek gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır. Yerli gen kaynaklarının gerçek verim düzeyinin ortaya konulması, özellikle döl veriminin artırılması sağlanmalıdır.     

Her yıl 1,5 milyon baş civarında kuzu/oğlak ölümü gerçekleşmektedir. Bu nedenle alınacak koruyucu tedbirlerle kuzu/oğlak ölümleri ve hastalıkların ortaya çıkması engellenmelidir. Çobanlık saygın ve güvenceli bir meslek haline getirilmeli, Yerli çobanın özendirilmesi ve yabancı çobanların da büyük işletmelerde istihdam edilmesi sağlanmalıdır.

Mera alanlarının kapasitesinin iyileştirilmesi için Tarım Orman Bakanlığı nezdinde, mera ıslahı projeleri başlatılmalı ve o bölgedeki hayvan sayısına uygun kapasiteler belirlenmelidir. Mera ve yaylalara giriş çıkışlardaki yollar mera işgalcileri tarafından kapatılmaktadır. Bu nedenle meraları işgal edenler her türlü destekleme ve kamu haklarından men edilmelidir. Mevcut mera kapasitesinin artırılması için büyükşehir yasasında yasal düzenlemeler yapılarak, tarım arazilerinde yapılaşmalar engellenmelidir.

Süt ve etin katma değerinin artırılması, yetiştiricinin daha fazla kazanacağı koşulların sağlanması yetiştiricilerin karlılığını artıracaktır. Planlı üretimle fiyat istikrarı sağlanmalıdır. Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği, Tarım ve Orman Bakanlığı teşkilatları ile koordineli bir şekilde bölgesel hayvancılık envanterleri çıkartarak, bölgede hâkim olan hayvan türü ve ırkı, sayısı, ırkın mevcut özellikleri, hastalıkları ve teşhisi, doğum oranları, ölüm oranları, ihtiyaç duyulan mera alanı, hangi verim yönünde çalışılması gerektiği belirlenmelidir.

Kırsal bölgeler cazibe merkezi haline getirilerek, şehirlere göç önlenmeli, küçük aile işletmeleri daha çok desteklenmelidir. Küçükbaş hayvan işletmeleri güçlendirilerek geliştirilmelidir. Kırsal alanda yaşanan sorunlardan biriside ağılların köy içinde olması ve yeni ağıl yapılacak alanların olmamasıdır. Köy içi imar çalışmalarına hız verilmeli hazine ve mera alanlarında geçici ağıl ve barınak yapımı için gerekli tahsisler yapılmalıdır. Hayvancılık işletmeleri yönetmeliği oluşturulmalıdır. Bu yönetmelikle İşletme tanımlaması yapılarak işletmelerin kuruluş iş ve işlemleri, sorumlulukları ve kamu ile olan ilişkileri belirlenmelidir. Bu konudaki muhatap kurumlarla koordinasyon sağlanmalıdır. Kaba ve kesif yemini kendisi üreten işletmeler teşvik edilmelidir.’’

Genel Başkan Çelik, 44 sayfadan oluşan eylem planını Bakan Pakdemirli’ye takdim edeceğini belirterek konuşmasını sonlandırdı.

Konuşmaların ardından Bakan Pakdemirli'ye kepenek giydirilirken TÜDKİYEB Genel Başkanı Nihat Çelik tarafından bir plaket takdim edilerek birde kuzu hediye edildi. 7 coğrafi bölgeyi temsil etmek üzere Birlik Başkanları da Bakan Pakdemirli’ye çeşitli hediyeler sundular. Bakan Bekir Pakdemirli ise temsili olarak 10 sürü yöneticisine içinde radyo, çakı, fener bulunan çanta hediyesinde bulundu. İlk günün programı Bakan Pakdemirli ile birlikte çekilen aile fotoğrafı ile sona erdi.